WASHINGTON —
Hava kirliliğinin çevreye ve insan sağlığına zararları saymakla bitmiyor. Yeni bir araştırma, duman ve havayı kirleten diğer maddelerin, çağımızın en korkutucu hastalıklarından biri kabul edilen ve dünyada milyonlarca insanı etkileyen Alzheimer’ı tetiklediğini ortaya koydu. Bilim dünyası, aşamalı hafıza kaybına yol açan Alzheimer hastalığının sırrını tam olarak çözmüş değil. Ancak yaş, genel sağlık, genetik ve çevre gibi etkenlerin hastalığın oluşmasında önemli bir rol oynadığı düşünülüyor.
Araştırmacılar, 3 ila 92 yaşlarına ölmüş, Mexico City veya Manchester gibi hava kirliliğinin yüksek olduğu yerlerde yaşamış 37 kişinin beyin dokularını inceledi. Dokuların analizinde, büyük olasılıkla hava kirliliğinden kaynaklanan, manyetit parçacıklara rastlanmış. Manyetik bir mineral olan manyetit, nörolojik hastalıklarla ilişkilendiriliyor.
Lancaster Üniversitesi’nden Barbara Maher, “Bu parçacıkların hücrede olup-olmadığını belirlemek, hangi şekilde, hangi boyda, hangi miktarda olduğunu görmek için dokuların ince kısımlarını inceledik. Ayrıca parçacıkların manyetit olup-olmadığını belirlemek için mikroskop altında kimyasal analiz de yaptık” diyor.
Burundan nefes alındığında manyetit parçacıklar beyne girebiliyor. Parçacıkların farklı boyutlarda olmasıysa, araç motorları veya yangın gibi etkenlerin yol açtığı yüksek sıcaklıkta oluştuklarını gösteriyor.
Maher, “Mikroskopla incelediğiniz kısımlarda, bu parçacıklardan yüzlerce veya binlerce olduğunu görebiliyoruz. Bu incelemeden yola çıkarak, beyinde olmaması gerektiği kadar çok manyetit parçacık bulunduğu sonucuna vardık” şeklinde konuşuyor.
Peki araştırmacılar, bu parçacıklar ve Alzheimer arasındaki ilişkiyi nasıl kurmuş?
Barbara Maher, “Alzheimer hastalığında, beyinde, bazen yaşlanmadan kaynaklanan metal birikimi olduğu biliniyor. Bazen beyindeki metal miktarı artıyor. Ancak bunların beyne başka bir yolla ulaşıp-ulaşmadığı bilinmiyordu. Bu metaller, atmosferde nasıl görünüyorsa, beyinde de aynı şekilde görünüyor” şeklinde konuşuyor.
Araştırmacılar, parçacıklar ve Alzheimer arasında kesin bir ilişki olduğunu iddia etmese de, araştırmanın devam etmesi gerektiğini söylüyorlar.
Maher, “Manyetit, insan beyni için çok tehlikeli bir mineral. Dolayısıyla, beyinde manyetit belirlemiş olmamız, modern çağın salgını olarak kabul edilen Alzheimer’ın anlaşılması için çok önemli,” diyor.
Alzheimer’ın tedavisi yok. Ancak ilaçlar ve bazı terapiler, Alzheimer hastalarına yardımcı oluyor.